Documentaire Copa 71 geeft Deense voetbalvrouwen na halve eeuw eerbetoon

De documentaire van zo’n 80 minuten met zeer veel prachtige en exclusieve beelden uit de jaren ’70 van de vorige eeuw begint met een scène waarin een volledig uitverkocht en uitzinnig Aztekenstadion in Mexico-Stad het WK-voetbal beleeft. Tot verrassing van de kijker blijkt het hier om een landentoernooi voor vrouwen te gaan.

Een toernooi dat werd uitgeveegd door overwegend mannelijke geschiedschrijvers en waar diverse van de deelneemsters, ondanks de geweldige ervaring op het evenement zelf, soms een halve eeuw niet over durfden te praten. Ze werden bij terugkomst in eigen land soms verketterd, geschorst en gekleineerd. Dat leed is er tot op de dag van vandaag.

Historie

Er wordt in de uitzending een historisch overzicht gegeven van de status van vrouwenvoetbal in de afgelopen eeuw. Nota bene rond 1917 was het voetbal voor vrouwen in Engeland al eens zeer florerend. Honderden clubs in het land dat als bakermat van de sport geldt, hadden vrouwenteams binnen hun ledenbestand. In 1921 kwam daar abrupt een einde aan.

Een lastercampagne van vooraanstaande artsen had ervoor gezorgd dat de heersende opinie was dat voetbal een ongezond was voor (zwangere) vrouwen en de baarmoeder en de eierstokken in gevaar bracht. Mind you: in diezelfde medische wereld heeft meer dan een eeuw later nota bene door een chronisch gebrek aan wetenschappelijk onderzoek bij de vrouwelijke helft van de wereldbevolking nog altijd een extreme mannelijke bias, die juist gevaar oplevert voor vrouwen die onder medische behandeling zijn. Denk aan de effecten en bijwerkingen van medicijnen of het herstelproces na medische ingrepen.

Powerplay

De tactiek die ruim een eeuw geleden werd ingezet door de mannelijke voetbalbestuurders was het simpelweg dreigen met schorsen van clubs die nog wel vrouwenvoetbal aan zouden bieden. Geen enkele club zou het risico durven nemen de succesvolle sportieve activiteiten op het spel te zetten voor de vrouwelijke minderheid.

Aan de hand van emancipatiebewegingen in de jaren ’60 kwamen opnieuw vrouwen op diverse plekken in de wereld weer in actie. In Mexico voetbalden ze op straat, in Engeland op bijvelden, in Italië op zand in plaats van gras. Overal begonnen vrouwen zich te roeren en zo ontstond in 1970 een WK dat destijds werd georganiseerd in Italië door een eigen onafhankelijke wereldvoetbalbond voor vrouwen, de FIEFF. Maar liefst 40.000 toeschouwers zagen in de finale in Turijn topland Denemarken winnen van gastland Italië.

Uitverkocht

Het was de opstap naar een nieuw toernooi in Mexico in 1971, dat in 1970 een zeer succesvol mannen-WK had georganiseerd. Zes landen werden uitgenodigd om af te reizen naar Midden-Amerikaanse land en te spelen in Guadalajara en daarnaast in het Azteken-stadion in Mexico-Stad. De top-4 van het WK in Italië, inclusief Denemarken, Engeland en Mexico werd aangevuld met Argentinië en Frankrijk.

Het zeer invloedrijke en oerconservatieve mannenbolwerk van de FIFA probeerde er alles aan te doen om het toernooi van de kaart en de agenda te krijgen. Zo werd de Mexicaanse bond opgedragen om alle clubs te schorsen die zouden meewerken aan het toernooi door hun stadion ter beschikking te stellen. Wat was nu het geval: juist de twee grootste stadions waren in het bezit van rijke mediamagnaten. Zo zat er niets anders op dan alle registers open te trekken op het gebied van publiciteit. Het resultaat: uitverkochte stadions op en live-vrouwenvoetbal op de Mexicaanse tv.

Uitgegumd

Het leverde een toernooi op van tien wedstrijden in drie weken en een finale tussen de geregend kampioen Denemarken en gastland Mexico. De Deense vrouwen waren ’s nachts uit hun slaap gehouden door toeterende en zingende Mexicanen. De Mexicaanse vrouwen op hun beurt, stuk voor stuk amateurs, hadden zich een weeklang erg sterk gemaakt om mee te mogen delen aan de inkomsten van het toernooi. Tevergeefs.

De finale was behoorlijk eenzijdig en werd gewonnen door een hattrick van Susanne Augustesen. Zij bracht de 110.000 toeschouwers tot stilte en tranen, maar enkele minuten na afloop was er dan toch het applaus en de viering van het vrouwenvoetbal. De ongelofelijke potentie was net als in 1970 in Italië aangetoond, maar na thuiskomst was het alsof deze prachtige ervaring moest worden uitgewist met gum.

Beschimpt

In Denemarken was er nog wel een feestelijk onthaal en aandacht op de nationale televisie, maar ging met daarna over tot de orde van de dag. In Engeland werd de ploeg ontbonden en de speelsters geschorst. In de kranten werden ze beschimpt en volgde een lastercampagne. In Italië sluimerde het vrouwenvoetbal nog wel en dat leverde in de jaren ’80 een aantal vierlandentoernooien, waarvan ook één in Japan.

Pas in 1988 organiseerde de FIFA een officieus WK in China en drie jaar later, in 1991, het eerste officiële wereldkampioenschap, eveneens in China. Later, pas in 1996, werd de sport ook eindelijk toegevoegd aan het programma van de Olympische Spelen. Het IOC gaat heden ten dage prat op gendergelijkheid, maar had daarvoor nog een langere aanloop dan diverse andere instanties.

In een land als de Verenigde Staten groeide het vrouwenvoetbal aan het einde van de twintigste eeuw geheel buiten het zicht van conservatieve bemoeienissen juist uit tot een ideale en massaal beoefende teamsport voor vrouwen. Wellicht in dat land mede ingegeven door de dominantie van vier andere door mannen gedomineerde miljardenindustrieën als de NFL, NBA, MLS en NHL. Feit is dat alle succesvolle teams in de afgelopen decennia schatplichtig blijven aan de pioniers van 1971. Het vereiste nogal wat durf om het hoofd boven het maaiveld uit te steken in een eenkennig mannenbolwerk. De geschiedenis laat zich helaas niet herschrijven, maar dit specifieke wereldkampioenschap verdient een plek in het collectieve mondiale sportgeheugen.

Meer informatie over de docu is te lezen via deze link. De 2Doc is in Nederland te zien op het steamingplatform NPO Start.