Het is een afkorting van de woorden ‘expected’ en ‘goals’. Het drukt de numerieke kans uit dat een bepaald schot in het net belandt. Belangrijk daarbij is de plaats op het veld waar de bal vandaan komt. Zo heeft een schot binnen het strafschopgebied altijd een hogere xG dan bijvoorbeeld een schot vanaf 20 meter. Het xG-model verwerkt duizenden soortgelijke schoten en kent ze een waarde toe tussen nul (geen doelpunt) en één (doelpunt). Zo zal een poging met een waarde van 0,1 xG slechts één keer in 10 pogingen het net vinden. Deze individuele schotwaarden worden dan opgeteld om de xG van het team te maken.
De populariteit van deze indicator groeit vooral omdat fans geïnteresseerd zijn in een veel dieper inzicht in het spel. De fans willen er zoveel mogelijk over weten. De xG-waarde vertelt hen meer over de prestaties van teams, de kracht van aanval, verdediging en zelfs individuele spelers. "Het werkt geweldig, vooral als we toekomstige gebeurtenissen proberen te voorspellen. Dit is de grootste kracht van xG", zegt Jakub Dobiáš, oprichter van het Tsjechische bedrijf 11Hacks, dat gespecialiseerd is in voetbalgegevensanalyse.
Zoals bij elke analyse is het noodzakelijk om over zoveel mogelijk informatie te beschikken, in dit geval zoveel mogelijk wedstrijden en gespeelde minuten, waaruit xG wordt bepaald. Met andere woorden, de minst nauwkeurige dataset is van slechts één wedstrijd waarbij geluk of pech ook een grote rol speelt. "Binnen één wedstrijd is de standaardafwijking zo groot dat de waarden van verwachte doelpunten en werkelijke doelpunten aanzienlijk kunnen verschillen. Dus wanneer een team in een wedstrijd 3 xG scoort, betekent dit dat er een grote waarschijnlijkheid is dat ze tussen 1,47 en 4,53 doelpunten hadden moeten maken, hoe contra-intuïtief dit ook klinkt", merkt Dobiáš op.
Analytics maakt al tientallen jaren deel uit van het voetbal, hoewel het pas sinds kort een volwaardig terrein is geworden met de komst van computers. De xG zelf begon zich aan het begin van het millennium te ontwikkelen tot wat het nu is, waarbij er vele modellen zijn die het meetellen. De modellen verschillen afhankelijk van de hoeveelheid invoerinformatie en criteria die opgesteld zijn.
Uniek Model
Het hangt ook af van het aantal variabelen. Sommige modellen rekenen bijvoorbeeld alleen met informatie uit de laatste wedstrijd, dat is niet genoeg informatie. Andere werken met een veel groter aantal informatie bronnen en variabelen, zodat ze al een veel nauwkeuriger cijfer hebben. "We ontwikkelen nu een uniek model, omdat we er ook de invloed van tijd aan toevoegen. Dat is hoeveel tijd de speler heeft gebruikt om in de gegeven situatie te komen. Dit geeft ons een andere indicatie van de kans dat een doelpunt gemaakt had kunnen worden", legt Dobiáš uit.
Zoals met elke andere voetbal-graadmeter, kunnen verwachte doelpunten niet altijd volledig de werkelijkheid weergeven. xG, bijvoorbeeld, wordt vaak bekritiseerd omdat het rekening houdt met het gemiddelde schot, zodat de afwerking of keepersvaardigheden van een individu niet in aanmerking worden genomen.
Naast een eenvoudige informatieve boodschap kan xG ook worden gebruikt bij bijvoorbeeld weddenschappen. Met de hulp van xG kunnen extremen worden opgespoord, wat in de toekomst nuttig kan zijn. Zo zal een team dat op korte termijn beter of slechter presteert dan het verwachte aantal doelpunten, waarschijnlijk snel weer de gemiddelde waarden behalen.