Hoe de vliegramp in München een einde en een begin was voor Bobby Charlton
Terugkijkend op een carrière waarin Engeland zijn enige wereldtitel behaalde en hij Manchester United naar zijn eerste Europacup leidde, zou Charlton zich die "vrienden" herinneren die aan zijn zijde hadden moeten staan. Charlton was een van de overlevenden van de vliegramp in 1958 waarbij 23 mensen omkwamen, waaronder acht leden van een jeugdteam dat bekend stond als de 'Busby Babes'.
"Er gaat geen dag voorbij dat ik me niet herinner wat er is gebeurd en de mensen die er niet meer zijn," zei Charlton vele jaren later tijdens een bezoek aan München. "Manchester United zou in die tijd een van de beste teams van Europa worden. Het ongeluk veranderde alles. Het feit dat de spelers er niet meer zijn en nooit meer beoordeeld zullen worden, is triest. Ze zullen nooit oud worden."
Charlton brak door in het United-team als 'inside forward', de laatste jongeling die door manager Matt Busby werd gepromoveerd.
De club had twee opeenvolgende Engelse competitietitels gewonnen. Europa was daarna aan de beurt. Na een Europacupwedstrijd in Praag in december 1957 werd de terugkeer van de ploeg met een lijnvlucht omgeleid naar Amsterdam. Ze staken per veerboot over naar Engeland. Voor het tweede deel van de kwartfinale, uit bij Rode Ster Belgrado, charterde United een vliegtuig om er zeker van te zijn dat ze snel thuis zouden zijn.
United speelde met 3-3 gelijk in Belgrado en bereikte zo de halve finale. Op 6 februari landde het vliegtuig om bij te tanken in het besneeuwde München. Na twee afgebroken pogingen om op te stijgen, probeerde de piloot het opnieuw, verloor de controle en raakte een huis.
'Gewoon geluk'
"Ik had gewoon geluk en zat op de juiste plek," vertelde Charlton in 2008 aan de BBC.
Hij werd naar het ziekenhuis gebracht. "De medische mensen kwamen langs en gaven me een injectie," zei hij. "Ik werd pas de volgende ochtend wakker."
Toen ontdekte hij de omvang van de tragedie.
"Er was een Duitse knaap met een document. Hij had een lijst met alle spelers en hij las ze voor en als ze nog leefden, zei hij 'ja' en als ze dood waren, zei hij 'nee'." In totaal stierven 23 van de 44 mensen in het vliegtuig. Onder de slachtoffers bevonden zich clubfunctionarissen en journalisten, maar ook acht spelers.
Aanvoerder Roger Byrne, middenvelder Eddie Colman en middenvelder Tommy Taylor van Engeland kwamen om bij de crash. Middenvelder Duncan Edwards, die door Charlton "de beste speler die ik ooit heb gezien" werd genoemd, stierf 15 dagen later. Edwards en Colman werden 21.
Charlton keerde terug naar zijn ouderlijk huis in het mijndorp Ashington. Daar poseerde hij voor persfoto's, gedateerd 19 februari, in kraag en stropdas, thee drinkend met zijn moeder Cissie en op de straten waar hij het spel had geleerd, jonglerend met een voetbal terwijl verbaasde jongeren naar hem opkeken.
'Plotseling misten al mijn vrienden'
Hij was pas 20, maar zijn club keek ook op naar Charlton. "Ik vroeg me af wat er zou gebeuren," vertelde hij aan de BBC. "Ik vroeg me af hoe we ons zouden kunnen herstellen, maar herstellen moesten we."
United had echter gewoon wedstrijden te volbrengen. Charlton keerde terug voor een FA Cup kwartfinale tegen West Bromwich Albion op 5 maart. Hij scoorde drie keer in de overgespeelde halve finale tegen Fulham, maar dat was een op zich staande triomf. United verloor de bekerfinale en won slechts één van hun 14 competitiewedstrijden na München. Ze werden in de halve finale van de Europa Cup uitgeschakeld door AC Milan.
"Plotseling misten al mijn vrienden," zei hij in een interview uit 2001 dat online werd gezet als onderdeel van de videoserie History of Football. "Ik speel in een team dat... de hele wereld aan hun voeten had liggen. Plotseling moet je terugkomen en de club worstelde om te overleven. Het was een zeer traumatische tijd voor de club."
Debuut voor Engeland
Charlton bleef zich er scherp van bewust dat de dood van zijn teamgenoten een leegte creëerde die hij opvulde. "Van een reserve die af en toe een wedstrijd in het eerste elftal kreeg, was ik plotseling iemand die regelmatig in het eerste elftal zat," vertelde hij aan History of Football.
"Ik zat in een verantwoordelijke positie die ik moest dragen... Het veranderde mijn hele houding. Ik kwam waarschijnlijk eerder in het eerste team, in het nationale team, dan ik ooit gedaan zou hebben als het vliegtuigongeluk er niet was geweest."
München had de plannen van de nationale ploeg in de aanloop naar het WK van dat jaar in Zweden in duigen laten vallen. Charlton maakte zijn Engelse debuut tegen Schotland in Glasgow in april en scoorde de eerste van zijn 49 internationale doelpunten. Zijn derde cap was uit tegen Joegoslavië, in Belgrado.
"Ik nam de beslissing dat je niets anders kon doen dan vliegen. Het was onmogelijk om naar plaatsen te gaan waar je heen wilde als je geen vliegtuig gebruikte," zei hij. Toch kwam het vertegenwoordigen van Engeland niet zoals hij had gedroomd.
"Op dat moment voor Engeland spelen was niet de manier waarop ik voor Engeland wilde spelen. Ik wilde op een dag voor Engeland spelen met Duncan Edwards, Tommy Taylor en Roger Byrne. Helaas mocht dat niet zo zijn."