Hoewel de zaak de laatste was in een reeks van dopingschandalen waarbij Russische Olympische atleten betrokken waren, riep het ook vragen op over hoe de 15-jarige atlete werd behandeld, de manier waarop de test werd uitgevoerd en de waarde van het betrokken medicijn voor het verbeteren van prestaties.
De hoorzitting van dinsdag volgt op de vrijspraak van de Russische tiener door het Russische antidopingagentschap (RUSADA). Het Wereld Anti-Doping Agentschap (WADA) en de Internationale Schaatsunie (ISU) gingen vervolgens in beroep tegen de uitspraak van RUSADA, net als RUSADA zelf.
Trimetazidine
De drie CAS-rechters komen bijeen in Lausanne, terwijl de jonge schaatser - nu 17 - en een aantal deskundigen en getuigen via videoconferentie worden gehoord. In Peking in februari 2022 werd Valieva, toen 15, de eerste vrouwelijke schaatsster die een vierdubbele sprong maakte in de Olympische competitie.
De volgende dag kreeg ze te horen dat ze voor de Spelen positief had getest op trimetazidine, een medicijn dat wordt gebruikt om pijn op de borst of hartkramp te behandelen maar dat verboden is voor atleten. Aan het eind van het jaar oordeelde RUSADA dat Valieva "geen schuld of nalatigheid" kon worden verweten voor de positieve test.
De zaak heeft vanaf het begin voor een dilemma gezorgd. Valieva's leeftijd, destijds 15 jaar, had haar vertrouwelijkheid moeten garanderen volgens de WADA-regels voor "beschermde personen" jonger dan 16 jaar. Maar Valieva's optreden in het teamevenement in de Olympische arena had al wereldwijde aandacht getrokken.
Vertrouwelijkheid
"Vertrouwelijkheid is een goede zaak, maar wordt een beetje een marionet als je te maken hebt met atleten op hoog niveau", vertelde David Pavot, directeur van de leerstoel antidopingonderzoek aan de Canadese Universiteit van Sherbrooke, aan persbureau AFP.
Hij voegde eraan toe dat de Valieva-affaire "bredere ethische vragen over een minimumleeftijd voor deelname aan de Spelen aan het licht heeft gebracht". Onder druk van achterdocht en aandacht brak Valieva in het individuele onderdeel in Peking. Ze struikelde vier keer tijdens de lange kür en finishte in tranen toen ze van de eerste naar de vierde plaats tuimelde.
Leeftijdsgrens
De schaatsbond verhoogt de lagere leeftijdsgrens voor de seniorencategorie van 15 naar 17 jaar vanaf 2024, vanwege de "fysieke, mentale en emotionele gezondheid" van de deelnemers.
Pavot voegde eraan toe dat Valieva "in een spiraal terecht is gekomen die groter is dan zijzelf, met een anti-Russisch narratief waarin alles door elkaar wordt gehaald", als gevolg van het systematische bedrog dat in 2015 aan het licht kwam en dat zowel de Russische sport als RUSADA in diskrediet bracht.
Toch was het RUSADA dat de schaatsster testte op 25 december 2021, toen ze de Russische kampioenschappen won.
Besmetting door bestek
Ze stuurden het monster naar het WADA-geaccrediteerde laboratorium in Stockholm. Het laboratorium vond een minieme concentratie trimetazidine, maar door de Covid pandemie werd het resultaat pas halverwege de Olympische Spelen geleverd.
Meer dan anderhalf jaar later ligt het podium in het teamevenement nog steeds open - tot groot ongenoegen van de Amerikanen, Japanners en Canadezen, die achter de Russische gouden medaillewinnaars eindigden. Na goedkeuring door RUSADA keerde Valieva terug naar de wedstrijden en eind 2022 werd ze tweede bij de Russische kampioenschappen.
WADA en ISU eisen tot vier jaar schorsing en de nietigverklaring van al haar resultaten sinds eind 2021.
Wereldantidopingcode
"WADA heeft dit beroep ingesteld bij het CAS in het belang van eerlijkheid voor atleten en schone sport," zei een woordvoerder van het agentschap in een verklaring aan AFP. "Simpel gezegd zijn we van mening dat de bevinding van het tuchtcollege van RUSADA dat de atlete 'geen schuld of nalatigheid' had, onjuist is onder de voorwaarden van de Wereldantidopingcode."
De zaak belooft een strijd tussen de experts te worden. Valieva heeft de schuld gegeven aan "besmetting door bestek" die ze deelde met haar opa, die behandeld werd met trimetazidine na het krijgen van een kunsthart, en die haar elke dag naar de training reed.
In 2018 accepteerden sportautoriteiten twee gevallen van onopzettelijke besmetting met trimetazidine.
Bijwerkingen
Het CAS accepteerde dat de Amerikaanse zwemster Madisyn Cox het middel in een multivitamine had geconsumeerd. De rechtbank accepteerde ook dat besmetting leidde tot de positieve test van de Russische bobsleeër Nadezhda Sergeeva op de Olympische Spelen van Pyeongchang, maar herstelde haar resultaat op de Spelen niet.
Er is lang getwijfeld aan de waarde van trimetazidine vanwege de "vele bijwerkingen", variërend van "loopstoornissen" tot "hallucinaties".
Het CAS heeft gewaarschuwd dat "het nog niet mogelijk is om te zeggen wanneer de uitspraak zal worden gedaan".