Data-driven Trainer van de Maand: Xabi Alonso - de meestertacticus van Leverkusen
De afgelopen weken heeft Alonso niet alleen zijn tactische inzicht bewezen, maar ook het vermogen om zijn team te motiveren om boven de verwachtingen van fans en experts te presteren. In een geweldige demonstratie van zijn coachvaardigheden nam hij het op tegen zijn grootste concurrent in de Duitse titelrace, Bayern, met een nieuw systeem. Hij verraste collega Thomas Tuchel en boekte een indrukwekkende zege.
Om goed te kunnen aantonen hoe Alonso zijn grootste concurrent te slim af was, is het belangrijk om eerst zijn plan in andere competitiewedstrijden te begrijpen. Op papier lijkt de formatie van Leverkusen een 3-4-3 te zijn. Maar bij de overgang naar de aanval schuift rechtervleugelverdediger Jeremie Frimpong op naar de vleugel en verhuist de centrumverdediger aan de rechterkant, meestal Josip Stanisic of Odilon Kossounou, naar de rechtsbackpositie. Dit creëert een agressieve 4-2-4 formatie, waarbij de vrije 10's tussen de linies achter een spits opereren, terwijl Frimpong het spel aan de rechterkant uitrekt.
De ruimte voor Frimpong
Dit leidt tot verschillende voordelen, vooral in balbezit. Het team controleert de bal goed aan de linkerkant van het middenveld door hun structuur en zoekt Frimpong op, die vaak een enorme ruimte heeft om aan te vallen aan de rechterkant. De belangrijkste spelers in dit systeem zijn de brede verdedigers - Alejandro Grimaldo en Frimpong - die ook de gevaarlijkste spelers van Leverkusen zijn.
Tuchel en Bayern wilden het systeem van Alonso verstoren. Als gevolg daarvan werden Joshua Kimmich, Raphael Guerreiro en Thomas Muller buiten de basisopstelling gelaten. Bovendien wisselde Tuchel van zijn traditionele 4-2-3-1 formatie naar een 3-4-3 om goed op elkaar aan te sluiten.
Maar terwijl Tuchel een aantal creatieve spelers opofferde ten gunste van defensieve types zoals Sacha Boey en Aleksandar Pavlovic om het plan van Bayer tegen te werken, begreep Alonso zijn bedoelingen en schakelde over op een compleet ander sjabloon.
Nieuw spelplan
Voor één wedstrijd veranderde Alonso zijn aanpak volledig. Hij stelde geen spits op in Patrik Schick, waardoor zijn team zijn gevaarlijkste afmaker kwijtraakte, en zette Frimpong en Jonas Hofmann op de bank. De laatste twee zijn essentieel voor het standaardspel van Leverkusen en dat was natuurlijk niet het plan van Alonso in deze wedstrijd.
Het inzetten van Grimaldo bleek het belangrijkste aspect van het nieuwe spelplan, omdat hij vanaf de linksbackpositie naar binnen zou komen om Pavlovic en Leon Goretzka op het middenveld te overvleugelen. Bovendien zakte Florian Wirtz, die onmogelijk bijgehouden kon worden door Eric Dier, ook naar het middenveld. Deze dubbele bewegingen creëerden vier-tegen-twee situaties op het middenveld, wat het voor Leverkusen makkelijk maakte om door te dringen op de helft van de tegenstander en kansen te genereren uit bijna elk balbezit.
In de praktijk is het erg moeilijk om van de standaardtactiek die het team van wedstrijd tot wedstrijd gebruikt over te stappen op een compleet nieuw systeem, vooral tegen een toptegenstander. De uitvoering van Alonso's nieuwe plan was echter uitstekend. Met slechts 38% balbezit genereerde Leverkusen 1,0 meer expected goals (xG) en ook zeven meer schoten dan Bayern in de wedstrijd.
In de nog jonge trainerscarrière van Alonso was dit een belangrijke demonstratie van hoeveel potentieel hij heeft vanuit tactisch oogpunt. Hij was Tuchel te slim af in de strijd om de titel en liet zien dat hij perfect begrijpt wat een andere ploeg van een wedstrijd verwacht en met welke strategie ze de wedstrijd ingaan. Bovendien slaagde hij er in de sleutelwedstrijd van het seizoen in om zijn opstelling en systeem te veranderen en toch zijn plan perfect uit te voeren. Dit zegt veel over het vermogen van de Spanjaard om tactieken over te brengen op zijn spelers.
Geen Boniface
Leverkusen heeft nu een reeks wedstrijden tegen tegenstanders buiten de huidige top zes en zal waarschijnlijk nog meer druk uitoefenen op Bayern, dat momenteel zeven punten achter staat op de tweede plaats (met op het moment van publiceren de wedstrijd van zondag in Keulen nog in het verschiet). Hoewel de koplopers hun topscorer Victor Boniface nog minstens een maand moeten missen vanwege een spierscheuring, is Schick een bewezen en afdoende vervanger. En dan is er natuurlijk nog Alonso zelf en zijn ingenieuze en onverwachte plannen.