De hangende tuinen van Belgrado: Servië bouwt nieuw nationaal voetbalstadion
Er was een speciaal aangeklede bus en een gedurfde belofte van de president van het land, Aleksandar Vučić: Belgrado zal in 2028 gastheer zijn voor de finale van de Europa League. De UEFA heeft weliswaar nog geen beslissing genomen, maar Vučić zou de belofte persoonlijk ontvangen hebben van voorzitter Aleksander Čeferin.
Er moet nog een stadion worden gebouwd voordat het zover is, maar daarvoor togen de president en andere functionarissen in het eerste weekend van mei naar Surčin, een buitenwijk aan de westelijke rand van Belgrado. Op 1 mei werd symbolisch de eerste schop in de grond gezet en naar verwachting is het project op 1 december 2026 klaar.
Van een Servisch Wembley tot hangende tuinen
Het debat over een nationaal stadion voor Servië is al jaren aan de gang - moet het gebouwd worden op het terrein van Marakana, de thuishaven van Rode Ster Belgrado, of op een nieuwe locatie? Tot nu toe heeft Servië nog nooit een thuis gehad voor het nationale team, dus de visie werd door de media al snel bestempeld als een plan om een Servisch Wembley te bouwen. De keuze voor een nieuwe arena op een neutrale locatie verzoent symbolisch de grote twee van het lokale clubvoetbal, het eerder genoemde Rode Ster en Partizan.
De beslissing werd genomen in 2015, de voorbereidingen gingen meteen van start en de eerste visualisaties werden gepubliceerd in 2020. De cirkelvormige arena is in lijn met de huidige stadiontrends, dat wil zeggen dat het geen compacte gevel heeft en in plaats daarvan streeft naar een groene aanblik, nogal letterlijk. Een onderscheidend kenmerk van het stadion zijn de vier ringen rondom, waarvan er drie een toegankelijk park worden voor fans en omwonenden. De vierde is het dak.
Omdat de ringen worden gebouwd op een smalle structuur die wordt ondersteund door staalkabels, is het de bedoeling dat ze boven de grond lijken te zweven. Verantwoordelijk voor het concept is de beroemde architect Mark Fenwick, wiens bureau Fenwick Iribarren onder andere verantwoordelijk was voor drie WK-stadions in Qatar.
Waarom bouwen ze in Surčin?
Door de dichte bebouwing van Belgrado zou het een enorme uitdaging zijn geweest om een groot stadion voor 52.000 toeschouwers te bouwen. Daarom is voor deze buitenwijk gekozen. Er is een knooppunt van snelwegen in de buurt, er komt een spoorverbinding en de luchthaven Nikola Tesla ligt op slechts 5 kilometer afstand.
Oorspronkelijk was er grote bezorgdheid over het plan om de omgeving te 'overspoelen' met asfalt, omdat er meer dan 10.000 parkeerplaatsen werden overwogen. De schaal van de parkeerterreinen werd teruggebracht tot 4.500 parkeerplaatsen en het geheel moet passen op 32 hectare. Het plan werd nog zinvoller nadat Belgrado de organisatie van Expo 2027 toegewezen kreeg, die gehouden zal worden op nabijgelegen terrein. Dit zijn zones waarvan uiteindelijk wordt verwacht dat ze ook na de wedstrijddagen levendig zullen zijn.
De prijs stijgt en stijgt
Sinds het plan in 2015 werd aangekondigd, is het investeringsbudget al meer dan verviervoudigd. Aanvankelijk zou het stadion €150 miljoen kosten, in 2021 steeg de prijs naar €250 miljoen en nu staat er al een bedrag van €600 miljoen op de staatsbegroting. Aangezien de bouw nog maar net is begonnen, zijn deze cijfers zeker nog niet definitief.
Het bedrag houdt niet alleen rekening met het stadion, maar ook met belangrijke bijbehorende investeringen, waaronder toegangswegen. Het is echter niet definitief en het is ook controversieel dat een haalbaarheidsstudie voor de investering nooit openbaar is gemaakt.
