Haaland presteert ondermaats en andere inzichten die we kunnen leren van xG-data

xG illustreert de kanswaarde van een schot op basis van historische gegevens - dat wil zeggen, hoe waarschijnlijk het is dat een kans een doelpunt oplevert. Hiermee kunnen we op een beknopte manier praten over verschillende aspecten van het voetbal - het meest voorkomend is het spelpatroon: welk team domineert een wedstrijd met de beste kansen.

We kunnen de statistiek ook gebruiken om over individuele prestaties te praten. Dit is vooral relevant voor spitsen, vleugelaanvallers en aanvallende middenvelders, omdat xG ons gereedschap geeft om te praten over de effectiviteit van doelpuntenmakers.

Als een aanvaller een hoge xG-waarde heeft in een wedstrijd of in een seizoen, dan heeft hij veel goede kansen gehad om te scoren. Als een aanvaller meer doelpunten heeft gemaakt dan zijn xG suggereert, dan heeft hij beter gepresteerd dan zijn collega's, gebaseerd op wat historische gegevens suggereren.

Door de verwachte en werkelijke doelpunten te vergelijken, kunnen we drie soorten spelers identificeren. Ten eerste, degenen die meer scoren dan ze zouden moeten - d.w.z. een hoger aantal doelpunten hebben dan hun xG. Ten tweede, degenen die net zoveel scoren als ze zouden moeten doen (doelpunten zijn ongeveer gelijk aan xG). En tot slot, degenen die ondermaats presteren op basis van de kansen die ze krijgen (doelpunten minder dan xG).

Om deze drie spelersprofielen te illustreren en te laten zien hoe xG kan worden gebruikt om de prestatiewaarde in voetbal te bespreken, laten we hieronder een aantal bekende voorbeelden zien van spelers uit de Europese topcompetities en hoe hun doelpuntenaantallen zich verhouden tot hun xG-statistieken in de lopende competitieseizoenen.

Laten we één ding voorop stellen: we zullen niet alle doelpunten bekijken, maar alleen de doelpunten zonder penalty. Dat komt omdat penalty's de statistieken vervormen, los van de open-spel prestaties van een speler. In onderstaande tekst betekent 'npG' 'niet penalty doelpunten' en 'npxG' betekent 'niet penalty xG'.

Alle statistieken dateren van 27 april en zijn afkomstig van fbref.com. Lees hier meer over de onderliggende principes van xG.

Overpresterende doelpuntenmakers

Een aanvaller wiens doelpunten zonder penalty's hoger zijn dan zijn npxG scoort in wezen meer dan andere aanvallers zouden hebben gescoord, gegeven dezelfde kwaliteit van open kansen. Zie dit als een aanvaller die scoort vanuit ongehoorde hoeken of van grote afstanden. Met andere woorden, een topscorer.

Dit seizoen is een goed en niet verrassend voorbeeld van een elite spits Harry Kane van Bayern München die 30 npG's heeft gescoord met een npxG van 25.4. Kane staat bekend om zijn veelzijdige spel, waardoor hij vaak diep gaat en zich buiten de grenzen van een traditionele 'strafschopgebiedspits' bevindt. Zijn betere npxG weerspiegelt zijn neiging om van afstand te schieten en af te ronden vanuit hoeken die andere spitsen niet kunnen vinden.

Een nog beter voorbeeld van dit type spits, althans statistisch gezien, is Lautaro Martinez van Inter Milan die 21 npG's heeft gescoord bij een npxG van slechts 14,2. PSG's Kylian Mbappe past ook in dit plaatje, ook al is hij niet in elke wedstrijd een klassieke spits (20 npG uit 13.4 npxG). Net als Serhou Guirassy van Stuttgart (21 npG uit 14,9 npxG) en Ollie Watkins van Aston Villa (19 npG uit 15,7 npxG).

Een ander interessant voorbeeld is de topaankoop van Real Madrid, Jude Bellingham, die 16 npG heeft uit slechts 9,8 npxG. Cole Palmer is een andere jongeling die dit seizoen de krantenkoppen haalde met zijn doelpunten. Hij heeft tot nu toe 20 competitiedoelpunten gemaakt, maar negen daarvan waren strafschoppen. Zijn 11 npG's komen echter uit slechts 7.9 npxG. Ondanks zijn hoge aantal penalty's presteert hij dus nog steeds bovengemiddeld.

Gemiddelde doelpuntenmakers

Een speler wiens npG's ongeveer gelijk zijn aan zijn npxG scoort in wezen in het tempo dat hij zou moeten halen, het aantal doelpunten dat een professionele spits zou moeten maken gezien de kansen die hij heeft gekregen.

Artem Dovbyk van Girona is daar dit seizoen een goed voorbeeld van. Hij heeft 14 npG's uit een npxG van 13.8 - bijna identieke cijfers. Jonathan David van Lille heeft een iets betere maar vergelijkbare scoringsratio - 15 npG's uit 13,5 npxG.

In de Premier League hebben Alexander Isak van Newcastle (13 npG's uit 12,8 npxG) en Dominic Solanke van Bournemouth (16 npG's uit 15,8 npxG) een vergelijkbare evenredige verhouding in het seizoen tot nu toe.

Mohamed Salah van Liverpool zit dit seizoen ook dicht bij deze verhouding, hoewel hij iets minder scoort dan zijn npxG doet vermoeden. Strafschoppen niet meegerekend heeft hij 12 doelpunten gemaakt met een npxG van 13.2. Dit is bijna gelijk, maar voor een speler van het kaliber van Salah zouden we verwachten dat hij beter scoort dan zijn npxG. Vorig seizoen liet hij echter vergelijkbare cijfers zien (17 npG's uit 18,5 npxG) en het seizoen daarvoor weerlegde hij slechts iets betere cijfers (18 npG's uit 17,8 npxG).

Onderpresterende doelpuntenmakers

Als een speler veel minder npG's heeft gescoord dan zijn npxG aangeeft, dan scoort hij minder dan hij zou moeten doen en dus ook minder dan de bovenstaande spelers zouden doen.

Prominente voorbeelden in de Premier League van dit type zijn, misschien niet verrassend, Darwin Nunez van Liverpool en Nicolas Jackson van Chelsea. Jackson heeft 10 npG's gescoord, maar heeft een npxG van 14.4. Nunez heeft 11 npG's gescoord maar zijn npxG is 14.9. Deze rendementen liggen onder de verwachtingen en weerspiegelen de kritiek op deze beide spitsen.

Er vallen een paar grote namen onder deze categorie die veel verrassender zijn. Barcelona's Robert Lewandowski heeft dit seizoen slechts 10 npG's gescoord in LaLiga met een npxG van 13.6, terwijl Manchester City's Erling Haaland 16 npG's heeft gescoord met een npxG van 19.7 in de Premier League.

Vorig seizoen presteerde Haaland veel beter dan zijn npxG (29 npG's uit 23 npxG), terwijl Lewandowski er net naast zat (23 npG's uit 23,5 npxG). Dat wil zeggen dat ze dit seizoen allebei ondermaats presteren in vergelijking met hun eerdere prestaties. Lewandowski is inmiddels alweer 35 jaar, dus zijn terugval is geen grote verrassing. Van Haaland wordt daarentegen verwacht dat hij zijn cijfers volgend seizoen zal omdraaien, zeker gezien het feit dat hij geen gebrek heeft aan afgemeten voorzetten bij misschien wel de beste club ter wereld.

xG (en zijn varianten zoals npxG) is niet altijd even veelzeggend, maar het is nu stevig verankerd in het taalgebruik van voetbalanalyses, of je het nu leuk vindt of niet. Het is geen perfecte statistiek, geen enkele statistiek is dat, maar het stelt ons zonder twijfel in staat om over spelers en het spel te praten met een gemak dat we voorheen niet konden.

Trek de conclusies die je wil uit bovenstaande analyse. Hopelijk laat het zien wie overpresteert en wie ondermaats presteert in de Europese topcompetities. Het is vooral bedoeld als een sjabloon om op een meer genuanceerde manier te kunnen praten over de prestaties van de spelers die we kennen en waar we van houden.