Dit is een verhaal over een club uit Rio de Janeiro die als basis heeft gediend voor het Braziliaanse nationale elftal tijdens de gewonnen wereldkampioenschappen, en grote talenten in zijn gelederen heeft gehad, zoals Garrincha, Didi, Nilton Santos, Zagallo, Jairzinho, Paulo César Caju, Amarildo en vele anderen.
Botafogo's meest succesvolle periode vond plaats in de jaren '60. De laatste grote prestatie van de Glorioso was in 1995, toen Túlio Maravilha de status van icoon bereikte met zijn doelpunten die het team naar de nationale titel leidden.
Toen kwam de 21e eeuw en daarmee de problemen. Alvinegro (Zwart-Wit) is drie keer gedegradeerd naar de tweede divisie, de laatste keer in 2020. Sinds 1995 werd geen grote titel meer gewonnen, maar de duistere tijden lijken voorbij en dit "nieuwe" Botafogo is een hoofdrolspeler, niet langer slechts een bijrolspeler in Brazilië.
Dit soort "magere tijden" zijn vaker voorgekomen in de geschiedenis van het team, zoals toen het 21 jaar lang, tussen eind jaren '60 en de jaren '80, geen enkele trofee won. Deze periode duurde van het Campeonato Brasileiro van 1968 tot het Campeonato Carioca van 1989.
Maar wat de club doormaakte voordat SAF kwam, was een institutionele crisis die Botafogo ten gronde had kunnen richten. De club hield zichzelf echter overeind met behulp van de passie van de fans, die het embleem van Rio nooit in de steek lieten, lang voor de komst van de miljoenen van de Amerikaanse zakenman John Textor.
Redding door SAF
Op 6 augustus 2021 keurde het Braziliaanse Congres Wet 14.193/2021 goed, die het voetbalclubs toestaat om over te stappen van de status van een burgerlijke vereniging zonder winstoogmerk naar een model dat gebaseerd is op bestuursnormen, controle en specifieke financieringsmiddelen voor de voetbalactiviteit. De SAF-wet, de naamloze vennootschappen in het Braziliaanse voetbal, was geboren.
Dit type management was al heel gewoon in het Europees voetbal en elders op de wereld, maar het is pas onlangs in Brazilië geïntroduceerd. Het ontbreekt de wetgeving nog steeds aan toezichtmechanismen die dieper ingaan op de kwestie van de clubschulden.
Het was het startpunt voor een aantal van de afgezakte clubs om er weer bovenop te komen en te voorkomen dat hun juridische en vooral financiële problemen nog groter werden. Botafogo was een van de eerste clubs in Brazilië die koos voor het SAF-model, waarbij de voetbalgerelateerde activa werden overgedragen aan een bedrijf. In dit geval Eagle Football Holdings, eigendom van de Amerikaan John Textor.
Een riskante gok
De zakenman sloot de aankoop van Botafogo middenin het Serie B seizoen van 2021. Een investering van 400 miljoen Braziliaanse real (66 miljoen euro) voor 90 procent van de aandelen in SAF Alvinegra. John Textor arriveerde niet in Rio de Janeiro als louter tourist in de voetbalwereld.
Voordat hij zijn bedrijf in Brazilië uitbreidde, was hij dicht bij het verwerven van 25 procent van de aandelen van Benfica, maar de onderhandelingen met de Portugese club liepen spaak. In 2021 kocht hij wel 18 procent van Premier League-club Crystal Palace met een investering van 87,5 miljoen pond, waardoor hij een van de eigenaren van de Londense ploeg werd.
In datzelfde jaar kocht hij RWD Molenbeek, in de Belgische tweede divisie. Zijn holding is momenteel tevens eigenaar van Lyon. De Amerikaan had recent ook zijn zinnen gezet op Everton, maar die plannen gingen niet door.
Botafogo was in zijn huidige staat een riskante gok, vooral gezien de erbarmelijke staat van de financiën en de achteruitgang van de activa van de club. Textor zag echter een kans, bovendien werd hij gesteund door de Braziliaanse wetgeving. De schulden die de clubs hadden gemaakt toen ze nog civiele verenigingen waren, zouden niet worden overgedragen aan de nieuw opgerichte SAF's.
De nieuwe bedrijven, verantwoordelijk voor het voetbalbeheer, dragen in het huidige model bij aan de betaling van deze verplichtingen, binnen de door de wet gestelde grenzen, hetzij met 20% van hun huidige maandelijkse inkomsten, hetzij via een verzoek tot gerechtelijke invordering, waarbij opnieuw kan worden onderhandeld over burgerlijke en arbeidsschulden, kortingen, kredietverminderingen en betalingen binnen nieuwe deadlines.
Van de Serie B naar de bovenste plank
Botafogo's reactie onder John Textor op sportief gebied was onmiskenbaar. In 2021 keerde de club terug op het hoogste niveau van het Braziliaanse voetbal. Het jaar daarop eindigden ze als 10e in de competitie en verzekerden ze zich van een plaats in de Copa Sudamericana, het op één na belangrijkste clubtoernooi van het continent.
Toen kwam het seizoen 2023, waarin Botafogo zijn terugkeer naar het hoogste niveau bevestigde met het bereiken van de kwartfinales van de Copa Sudamericana en de Copa do Brasil. De Glorioso kenden bovendien een weergalloze eerste helft van het Serie A-seizoen en konden het eerste kampioenschap sinds de jaren '90 haast niet meer mislopen.
Maar voetbal heeft zo zijn beproevingen en de fans van Botafogo konden niet anders dan verbijsterd toekijken hoe hun team in de tweede seizoenshelft compleet instortte. De Brasileirão glipte uit de handen van het cariocateam en viel in de schoot van Palmeiras, de recordkampioen, nadat Botafogo een voorsprong van 13 punten had weggegeven.
Ondanks al het leed van die campagne was het duidelijk dat Botafogo een metamorfose had ondergaan. Er was potentieel voor grote investeringen en een gerenommeerde trainer, gezien het feit dat een van de belangrijkste drijvende krachten achter de vorming van het sterke team de Portugese coach Luís Castro was, die de Glorioso verliet om Cristiano Ronaldo te gaan coachen bij Al-Nassr.
De cijfers weerspiegelen ook deze verandering in status. Winnen in het Braziliaans voetbal is een erezaak geworden voor John Textor na wat er is gebeurd in 2023, inclusief het aan de kaak stellen van vermeende - onbewezen - wedstrijdvervalsing als doorslaggevende factor voor het verliezen van de landstitel.
Gekwalificeerd voor de Copa Libertadores van 2024 en met grote ambities maakte de Amerikaanse zakenman zijn belofte om doortastend te zijn waar door 347,35 miljoen Braziliaanse real (57,24 miljoen euro) in de markt te pompen. Dit resulteerde in de komst van Thiago Almada, WK-winnaar met Argentinië in 2022, en Luiz Henrique, in de twee grootste aankopen in de geschiedenis van het Braziliaanse voetbal. Samen kostten ze ongeveer 244 miljoen Brazililaanse real (40 miljoen euro).
Daarnaast was Botafogo een van de Braziliaanse clubs die de meeste spelers aantrok in de afgelopen transferperiode, met acht versterkingen. De selectie werd opnieuw opgebouwd en ondanks de grote investeringen kwamen de meeste nieuwe aanwinsten onder gunstige voorwaarden naar de club, met enkele contractvrije spelers. Het was het resultaat van een scoutinginspanning die talenten aantrok uit Brazilië, andere landen in Zuid-Amerika, de Verenigde Staten, Europa en Azië.
Eén doel
Het is niet alleen maar feest bij Botafogo. De miljardenschuld bestaat nog altijd en er zullen acties ondernomen moeten worden om de club in balans te krijgen. Maar op dit moment is Glorioso inderdaad glorieus. Het doel voor 2024 is kampioen worden. Er is geen andere ambitie binnen de club en alle inspanningen zijn gericht op het winnen van trofeeën.
En op het veld, onder leiding van de Portugese trainer Artur Jorge, staan de prestaties in teken van dit doel. Na 51 jaar staat Botafogo weer in de halve finale van de Copa Libertadores en ze maken een goede kans om de finale te bereiken. In de Serie A is het team wederom solide en heeft het genoeg sterke spelers om te mogen hopen dat het momentumverlies dit seizoen iets minder dusdanig is dan in 2023.
Alles wat gedaan kon worden, is gedaan. En John Textor hoopt eindelijk te kunnen genieten van glorie in Brazilië. Zijn Botafogo haalt de krantenkoppen en dit verhaal verdient het om op de voet gevolgd te worden. Het is een van de grote hoogtepunten van het Braziliaanse voetbal in de afgelopen jaren en een die ook de SAF zou kunnen consolideren in het voetballand.
