Het is de 'Moeder aller Derby's', oranje-zwart tegen blauw-wit, buur tegen buur en een strijd tussen twee (voormalig) amateurkampioenen. De wedstrijd tussen Katwijkse Voetbalvereniging Quick Boys en Voetbalvereniging Katwijk is er altijd één met een beladen sfeer, welke zowel op als naast het veld intens wordt beleefd.
Kwie-boois
Vóór de eerste ontmoeting tussen de twee, die verrassend genoeg pas in 1989 plaatsvond, heerste één club over het voetballandschap van Katwijk. Quick Boys, de vertegenwoordiger van Katwijk aan Zee, werd in 1920 opgericht in de haringloods van Rederij Kleen in het hart van het dorp door zeven vrienden, een groep die uiteindelijk tot zes gereduceerd werd toen één oprichter geen contributie betaalde en een week na oprichting werd geroyeerd.
Quick Boys, of Kwie-boois in de Katwijkse volksmond, wachtte niet lang voor het haar stempel op de Nederlandse voetbal zou drukken. In de jaren '40 vierde de club kampioenschap na kampioenschap en werd het viermaal algemeen zaterdagkampioen. De club vestigde zichzelf als één van de grootste amateurclubs van Nederland en heeft die reputatie bijna een eeuw later nog steeds ferm in handen.
Met meer sponsors dan welke amateurclub dan ook, een gerenommeerde jeugdopleiding en een sportcomplex dat plek biedt voor liefst 8.400 toeschouwers is K.V.V. Quick Boys misschien wel de grootste amateurclub van het land. Maar met een kwakkelend recent verleden, waarin onder meer de hoogste amateurtrede were gemist, is de titel van grootste club in Katwijk misschien wel uit de handen geglipt.
Kattuk
In de late jaren '30 opgericht als ambtenarenclubje ASV en in 1945, in de nog altijd bestaande Casa Cara, omgedoopt tot het nog altijd bekende VV Katwijk; de club uit het zelf gestichte Katwijk-Noord kende een tragere start dan de blauw-witte buurman. In tegenstelling tot Quick Boys was VV Katwijk, ofwel Kattuk, een club waar je ging voetballen voor het plezier. En dat is te zien aan de stand van de club tot aan de jaren '80.
Veertig jaar lang bungelde het nietige VV Katwijk in de lagere regionen van het Nederlands amateurvoetbal. De vierde klasse leek het plafond voor de Krombewoners, maar het tij keerde in de jaren '80. De ambitie om Hoofdklasser te worden werd in 1985, na de verhuizing naar sportpark De Krom, hard uitgesproken door Katwijk en binnen slechts vier jaar lukte het de club. Van de vierde klasse naar de Hoofdklasse: VV Katwijk leefde.
De eerste hoogtijdagen in de vroege jaren '90, toen twee landstitels op rij werden veroverd, werden later opgevolgd door meerdere titels in de Topklasse en uiteindelijk de Tweede Divisie. VV Katwijk kwam van weinig, maar heeft zich in veertig jaar tijd ontpopt tot de absolute top van het amateurvoetbal.
Het blauw-witte rietje
"Het bijzondere aan de derby: wij hebben vanaf de grond af die rivaliteit zien opgroeien," zegt Henk Kasius, VV Katwijk-liefhebber en verslaggever voor amateurvoetbalwebsite voetbalindebollenstreek.nl. De eerste derby tussen Katwijk en Quick Boys werd pas in 1989 gespeeld door de simpele reden dat de twee nooit in elkaars vaarwater terechtkwamen. "De eerste derby's waren echt nog wel het grote broertje tegen het kleine zusje."
De landstitels voor Katwijk in 1993 en 1994, die de opeenvolgende landstitels van Quick Boys direct opvolgden, waren volgens Henk het startsein voor Katwijk om zich af te zetten tegen de grote broer uit Zuid. Het uitte zich onder meer in het ontstaan van 'Katwijk-Noord', het gedeelte van Katwijk aan Zee van boven de Rijn. De harde kern van VV Katwijk verzon de term 'Katwijk-Noord' om zich af te scheiden van het Katwijk aan Zee van Quick Boys. De invloed reikte ver: Katwijk-Noord is inmiddels een erkende kern van de gemeente Katwijk.
Dat de verhoudingen inmiddels zijn veranderd, valt goed te merken aan de verschillende percepties tussen generaties. Henk kent VV Katwijk nog als het kleine zusje van Quick Boys, maar zijn kinderen kennen niet beter dan dat Katwijk boven Quick Boys speelde in de voetbalpyramide. "Voor mijn generatie is het rebellie, maar er is heel veel veranderd met de Topklasse."
Voor het seizoen 2010/11 introduceerde de KNVB een nieuwe laag in de voetbalpyramide: de Topklasse. De eerste vier clubs uit de diverse Hoofdklassen zouden promoveren naar de Topklasse. VV Katwijk lukte het, maar Quick Boys niet. Voor het eerst speelde Quick Boys tweede viool in het eigen dorp. Het gegeven dat de kinderen van het dorp niet beter weten dan dat Katwijk de grotere ploeg is, deert echter niet. Toen de destijds 3-jarige dochter van Henk een flesje drinken kreeg bij een restaurant, riep het doorgaans vriendelijke meisje: "Dat wil ik niet!". Reden: in het flesje zat een blauw-wit rietje.
"De meesten hebben liever Katwijk, dat altijd dat volksclubje is gebleven waar je altijd welkomt bent, normaal wordt ontvangen en iedereen normaal is blijven doen, dan dat grote Quick Boys dat op dat gebied, qua ontvangst, uitstraling, hoe ze zich opstellen, echt de grote club uithangt," vervolgt Henk. "Zij stralen uit: 'Wat fijn dat jij hier mag voetballen!' Bij ons is het: 'Kom lekker voetballen en dan gaan we daarna een biertje doen.' Ik vind Quick Boys een ongelofelijk fascinerende kutclub."
Inhaalslag
"Het is de wedstrijd van het jaar. Er gaat niks boven de derby. Geen Klassieker, geen Champions League-finale; niks." Het zijn de woorden van Omroep West-verslaggever en Quick Boys-supporter Gert Barnhoorn. "Met name de edities op Nieuw-Zuid, omdat je daar dat mooie complex hebt. Dat geeft net even wat meer. Qua historie, qua plek: Quick Boys-Katwijk is dé wedstrijd. Ik denk dat Katwijk-supporters dat ook wel willen toegeven."
Gert, niet zoals Henk, is niet van de generatie die Quick Boys altijd heeft zien domineren. Op zijn 22ste is de jonge Katwijker gewend aan dat de oranje-zwarte club de grotere is. "Ik denk dat Quick Boys weet dat ze qua historie boven Katwijk moeten staan. Het is heel frustererend geweest dat Katwijk daar zo bovenuit stak. Quick Boys heeft een aantal jaren onder haar stand geleefd, ik denk dat iedereen het daar wel mee eens is."
"Met name aan de Zuidkant, waar iedereen toch al een aantal jaren weet dat Katwijk het beter doet. Er is een inhaalslag te maken, ik denk dat dat gevoel wel een beetje heerst. Ze willen toch de trend van vorig jaar doorzetten en proberen boven Katwijk te eindigen." Het seizoen 2022-23 werd het eerste sinds 2003-04 dat Quick Boys allebei de wedstrijden van Katwijk wist te winnen. Bovendien eindigde Quick Boys ook weer eens boven Katwijk, dat de voorgaande twee landstitels had veroverd in de Tweede Divisie.
"Dat was zo'n bevrijding voor veel supporters. Het was waanzinnig hoeveel er los kwam, hoe snel de supporters het veld opkwamen, je merkte hoeveel het betekende vorig seizoen. Dat was voor Quick Boys heel belangrijk."
"Je had woensdag al Quick Boys 2-VV Katwijk 2, die speelden ze op Nieuw-Zuid en de wind stond gunstig dus ik hoorde alles vanuit huis. Het is toch een goede vijf minuten fietsen, dus als je dat al bij het tweede elftal hebt, zegt het wel genoeg," zegt Gert, die al van kinds af aan blauw-wit trouw is. "Ik weet niet beter. In 2010 was ik tien, dat was de laatste keer dat Quick Boys van Katwijk won vóór vorig seizoen," aldus Gert. "Maar zo wordt je opgevoed. Je weet gewoon dat oranje-zwart de verkeerde kant, de verkeerde kleur is. Je koopt geen oranje kleding. Heb je er zwarte sokken of zwarte schoenen onder, dan heb je problemen als je in Katwijk-Zuid loopt."
Verplichte buscombi
De derby van zaterdag op Nieuw-Zuid biedt ook uitfans weer de gelegenheid om zich te laten zien. Sinds het seizoen 2021-22 waren uitsupporters bij wedstrijden tussen clubs uit Katwijk en Rijnsburg niet meer welkom. Dit vanwege de aanhoudende overlast van de supportersgroepen, tussen wie er veel onenigheid kan ontstaan.
Vanaf dit seizoen is het aan de clubs zelfs om te bepalen hoe er wordt omgegaan met uitfans. Quick Boys heeft besloten uitfans weer te verwelkomen op het sportcomplex, maar heeft daar de nodige regels voor opgesteld: er is geen gezichtsbedekking toegestaan, alcohol is verboden, vuurwerk is uit den boze en als klap op de vuurpijl is er een verplichte buscombi voor de 350 meereizende Katwijk-supporters. Voor de rit van geen tien minuten.
"Nu met uitsupporters erbij hoop ik dat het een feestje wordt, dat het gewoon goed gaat," zegt Gert, die zaterdag zelf ook als fan aanwezig zal zijn bij de Katwijkse derby in de duinpan van de zuidduinen. "We zijn in Katwijk al lang blij dat het weer kan. Het is wat het is. Aanpassingsvermogen heet dat. Op deze manier houd je de kwaadwillenden eruit, die moet je er ook niet bij willen." vervolgt Henk, die zaterdag zijn eerste derby ooit noodgedwongen moet missen.
Het dorp op z'n kop
Waar Katwijk kan worden gezien als de hoofdstad van het Nederlandse amateurvoetbal, is er geen wedstrijd zo groot als deze. De hele week gaat het maar over één ding: die wedstrijd tussen Kwie-boois en Kattuk. Van de bloemenveiling in Rijnsburg tot de kotters van de Katwijkse visserij: de derby kruipt waar het niet komen kan en ontstijgt voetbal, want ook al heb je niks met de sport: deze derby doet wat met je.
Geen familie heeft geen kleur, geen balletje wordt getrapt zonder dat de derby wordt genoemd en wanneer het zover is, staan alle pijlen gericht op het voetbalveld. Het is dan ook niet gek dat er rekening wordt gehouden met ruim 5.500 toeschouwers, een aantal dat nog laag uitvalt wegens de voorwaarden voor het toelaten van uitpubliek.
"De hele zaterdag is in de ban van die wedstrijd. Seniorenelftallen die wedstrijden verzetten of afgelasten om die wedstrijd maar te kunnen kijken, wat ook bij Katwijk ook zal zijn. Ik denk dat je dit weekend een historisch laag aantal Quick Boys- en Katwijk-elftallen in actie hebt op de velden," stelt Gert.
In Katwijk wordt men geboren met het derbygevoel, zo zegt ook Henk. "Dat krijg je van kleins af aan mee. Hoe gek of hoe niet gek je ouders ook zijn, je wordt er ook door je hele omgeving in meegesleept. Ook als je geen voorkeur hebt, heb je toch stiekem ergens voorkeur. Je hebt altijd liever één van de twee. Al ben je voor FC Rijnvogels of één van de andere gemeenteclubs, je hebt altijd liever de één dan de ander."
Derbyhoogtepunten
Gevraagd naar hun hoogtepunten uit al die jaren derbyvoetbal, kiezen de liefhebbers twee hele verschillende wedstrijden. Henk besloot vlug voor de derby bij Quick Boys in 2005, die de ploeg met 3-4 wist te winnen. "Er zit een heel verhaal in. Sander Molenaar, die inmiddels is overleden, maakt twee goals en die derby zelf was knettergek."
"Die staat mij het meeste bij. Wij speelden ons veilig. Zij verloren de titel uit zicht en wij speelden ons veilig. Dat is voor mij dé derby."
Gert koos voor de fameuze bekerwedstrijd uit 2019. Quick Boys en Katwijk zaten in de laatste kwalificatieronde voor het hoofdtoernooi van de KNVB-beker en, alsof het zo had moeten zijn, lootten de Katwijkse clubs elkaar. De derde bekerderby tussen de buren was een feit en het werd Katwijk dat naar het hoofdtoernooi ging na een zinderende 2-3 zege na verlenging.
"Je verloor hem weliswaar, maar dat was zo'n waanzinnige wedstrijd. Ik stond er nog als 16-jarige achter het doel die wedstrijd te kijken. Die zaterdag daarvoor stond ik hem uit het uitvak bij Katwijk te kijken en dat was misschien wel de allersaaiste Katwijkse derby ooit. Hij eindigde in 0-0 en het was zo'n slaapverwekkende wedstrijd. Dat ze daar een samenvatting van hebben kunnen maken is waanzinnig."
"Ik denk dat het (Mohammed, red.) Mahmoed was die vroeg in de wedstrijd een tackle maakte waar je rood voor had moeten geven. De scheids deed dat niet om de toon zetten en vanaf toen ging het eigenlijk los. Quick Boys kwam terecht achter, maar kwam terug door nota bene Koen van Liempt die de 2-2 maakt. Wat er toen los kwam.. Quick Boys scoorde twee keer in twee minuten, dat was waanzinnig. Je verliest hem na verlenging, maar qua sfeer, qua avond met uitsupporters, dat was waanzinnig. Die sfeer heb je daarna niet meer gehad zonder uitsupporters."
Aan voorspellingen voor de komende derby, die zaterdag om 13.30 uur zal worden afgetrapt op Sportpark Nieuw-Zuid, durven beide heren zich wel te wagen. Gert gaat voor een doelpuntrijke 3-2 overwinning voor 'zijn' Quick Boys, Henk gaat voor een duidelijke oranje-zwarte zege: 1-3. De eeuwige balans tussen de twee teams wordt licht gedomineerd door Katwijk, dat 21 van de 52 derby's wist te winnen. Quick Boys zit in de buurt met 18 derbyzeges, dertien keer werd er gelijkgespeeld.
Maar wat voor uitslag er zaterdagmidag ook volgt, de Katwijkse derby is er één met een ziel, een hartslag en een belevenis die het fenomeen 'sport' ontstijgen. De Katwijkse derby is de beleving van het dorp, van liefhebber tot kleuter. Van de blauw-witte wieg tot de oranje-zwarte bunker in de Katwijkse Zuidduinen. De moeder aller derby's.