Hoe de Socceroos op unieke wijze de minder gehoorde stemmen van Australië versterken

In de decennia voor Aloisi's iconische treffer stond voetbal - of 'soccer' - in delen van de Australische samenleving nogal denigrerend bekend als 'wogball'. In Australië is 'wog' een neerbuigende term voor een migrant, vooral iemand uit het Middellandse Zeegebied. In andere Engelstalige landen wordt deze term anders gebruikt en is hij veel beledigender.

Voetbal was niet (en is nog steeds niet) één van de belangrijkste sporten in Australië, ondanks het feit dat het een van de populairste jeugdsporten is. Bovendien waren de Socceroos - het nationale voetbalteam voor mannen - niet een van de best gevolgde sportexporten van het land.

De media en het publiek waren (en zijn nog steeds) meer gefocust op het cricketteam, de Wallabies van rugby, de Olympische atleten en, in toenemende mate in de afgelopen jaren, de grote binnenlandse competities - de AFL (Australian Football) en NR (rugby). Het vrouwenvoetbalteam - de Matildas - is er sindsdien echter in geslaagd om een van de lievelingen van het land te worden en kan zich constant meten met de besten ter wereld, maar dat is voor een andere keer.

Etnische invloeden

Het mannenvoetbal zat en zit ergens tussen al die andere aandachtspunten ingeklemd en werd lange tijd, stilletjes op de achtergrond, aangedreven door de zogenaamde 'etnische clubs' die grotendeels werden opgericht door naoorlogse migrantengemeenschappen in de grote steden van Australië.

Lang voordat de A-League bestond (die van start ging in 2005), zat het hoogste niveau van het Australische voetbal - de National Soccer League (NSL) - vol met clubs die niet alleen trots waren op hun banden met de etnische gemeenschap, maar ook werden gedefinieerd door hun etnische wortels.

Sydney United en Melbourne Knights (beide clubs uit de Kroatische gemeenschap), South Melbourne en Sydney Olympic (beide Griekse gemeenschapsclubs) en Marconi Stallions (een Italiaanse gemeenschapsclub uit Sydney) zijn allemaal voorbeelden die in het laatste seizoen van de NSL aanwezig waren. De meeste van deze clubs spelen nu in de semi-professionele statencompetities onder de A-League.

En er zijn nog veel meer clubs die deze voorbeelden herhalen. Van de voormalige winnaars van de oude NSL door de jaren heen zijn er Sydney City (nu Maccabi Hakoah - een club uit de Joodse gemeenschap), St. George (opgericht door de Hongaarse gemeenschap), APIA Leichhardt, Adelaide City, West Adelaide & Brunswick (allemaal Italiaanse clubs).

De mensen die deze voetbalclubs oprichtten, kwamen uit de puinhopen van het naoorlogse Europa naar Australië. Voetbal werd de sport van hun gemeenschappen, niet exclusief, maar genoeg om de ongelukkige term 'wogball' in de mond te nemen en vervolgens, gelukkig, grotendeels uit te sterven naarmate de sport meer mainstream werd in de afgelopen decennia.

De kinderen van de mensen die deze clubs oprichtten en, nog belangrijker, de alumni van deze clubs zouden het gezicht van de Socceroos bepalen aan het eind van de 20e eeuw en in de 21e eeuw.

Het Australische WK van 2006 wordt algemeen beschouwd als het hoogtepunt van wat bekend staat als hun 'gouden generatie' en de namen in dat team herinneren aan de etnische gemeenschappen die het voetbal in het land zo lang in de schaduw van andere sporten hebben gevoed.

John Aloisi, Mark Viduka, Jason Culina, Stan Lazaridis, Josip Skoko, Ante Covic en Zeljko Kalac (om er maar een paar te noemen) stammen niet alleen allemaal af van de gemeenschappen die deze clubs hebben opgericht, maar ze hebben ook allemaal speelconnecties met clubs uit etnische gemeenschappen en zijn later beroemde Socceroos geworden. En daarvoor waren er nog veel meer.

Ex-Sydney United spelers Ned Zelic en Mark Bosnich hebben eerder hun sporen verdiend in Europa. Zelfs voormalig Italiaans international Christian Vieri, die een deel van zijn jeugd in Sydney doorbracht, speelde voor Marconi.

De kracht van de multiculturele kern van de Socceroos rond de tijd van de gouden generatie was dat plotseling een groot deel van de Australische samenleving een succesvol sportteam had waar ze naar konden kijken en zichzelf in konden zien, terwijl ze dat voorheen niet hadden. Het ging over het delen van een identiteit: Ze hebben namen als wij, ze zien eruit als wij, ze komen uit dezelfde plaatsen als wij en, het belangrijkste, ze winnen.

Natuurlijk was dat team erg blank en dus geen getrouwe afspiegeling van alle Australische gezichten of minderheidsgroepen, maar het vertegenwoordigde niettemin een Australië dat wanhopig vertegenwoordigd wilde worden en met een mate van wereldwijde bekendheid die geen enkel ander team eerder had gehad.

Toen Aloisi die penalty scoorde en de ploeg van Guus Hiddink naar de Wereldbeker stuurde, brulde Australië. In dat collectieve gebrul waren honderdduizenden stemmen te horen die op cathartische wijze erkenden dat ze niet langer 'wogs' of migranten waren, maar gewoon normale Australiërs die hun team vierden. Het overheersende gevoel was: 'Ik ben Australiër, jij bent Australiër en WIJ GAAN ALLEMAAL NAAR HET WK!' Iedereen wilde er deel van uitmaken.

Natuurlijk was een groot deel van de impact van die kwalificatie dat het de eerste kwalificatie was sinds 1974 - het begin van een reeks van vijf opeenvolgende kwalificaties tot en met Qatar 2022. Nadat de ploeg van Guus Hiddink er in 2006 in de ronde van 16 uit ging, werden de Socceroos er in de volgende drie WK's in de groepsfase uitgeschakeld. Mede-Nederlanders Pim Verbeek en Bert van Marwijk leidden het team in respectievelijk 2010 en 2018, met de huidige Tottenham-trainer Ange Postecolgou aan het roer in 2014.

Postecoglou, terzijde, is een briljant voorbeeld van een Australiër die de kracht en het doel van de Socceroos begrijpt als een cultureel voertuig om een stem te geven aan minder gehoorde gemeenschappen.

Hij en zijn ouders verhuisden in 1970 van Griekenland naar Melbourne. Wettelijk veranderden ze hun naam in 'Postekos' omdat dat voor mensen in Australië makkelijker uit te spreken was. Hij doorliep de jeugdrangen bij South Melbourne en speelde bijna 200 wedstrijden voor het seniorenteam voordat hij trainer werd. Hij zou de Socceroos in 2015 naar de Asian Cup leiden - nog steeds de enige grote internationale trofee van het land.

Als je het verhaal van de overgang van de sport van 'wogball' naar voetbal in een man zou kunnen belichamen, dan zou je moeite hebben om een beter voorbeeld of een betere persoon te vinden dan Postecoglou. Dat is in een notendop waarom hij zo'n machtig figuur was en is in de sport 'Down Under'.

De trots van een kind met een migrantenachtergrond in Australië die de Socceroos voor het eerst ziet presteren op het internationale podium is niet anders dan de trots die we allemaal voelden toen een 'Aussie' voor het eerst werd aangesteld als trainer van een Premier League-club. Het is een gevoel van toenemende validatie, een gevoel van: 'Wij mogen dit ook doen'.

Terug naar de Socceroos en het laatste WK in 2022: het team werd toen geleid door de legendarische oud-speler Graham Arnold (in zijn tweede periode aan het hoofd van het team) en haalde ook de ronde van 16, een evenaring van de prestatie in 2006.

In Qatar was het bereiken van de tweede ronde echter ver boven de verwachtingen van zelfs de meest fervente fans. Waar het team van Hiddink vol zat met kwaliteitsspelers uit de beste competities van Europa, was het team van Arnold bevolkt met spelers uit de A-League, Aziatische competities, tweederangs Europese competities en de Schotse Premiership.

Arnold maakte die ploeg echt groter dan de som der delen en hun exit in de 16e ronde kan worden gezien als het beste WK van de Socceroos in relatieve termen. Ze waren niet de beste Socceroos aller tijden, ze waren niet de meest glamoureuze, maar ze speelden uit hun naad en presteerden meer dan welke ploeg dan ook.

Helaas voor Arnold verdween zijn magie tijdens de lopende kwalificatiereeks voor het WK 2026 in Azië. Na een schokkende thuisnederlaag tegen Bahrein en een gelijkspel tegen Indonesië vorige maand, besloot hij terug te treden als Socceroos-traineren het stokje door te geven.

Tony Popovic nam kort daarna de leiding. Popovic, nog een voormalig Socceroo, van Kroatische afkomst, was ook lid van de gouden generatie van Australië en nog iemand die zijn carrière begon bij een van de bekendere etnische clubs van het land - Sydney United.

Popovic heeft een indrukwekkend CV als trainer. Hoewel hij nooit de grote finale van de A-League won, bracht hij Western Sydney Wanderers naar drie finales en won hij de Aziatische Champions League met de club, slechts twee jaar nadat ze uit het niets waren ontstaan.

Later bracht hij zowel Perth Glory als Melbourne Victory ook naar de grote finales. Sommigen zouden kunnen zeggen dat hij een eeuwige runner-up is, omdat hij alle vijf de Grand Finals waar hij bij was heeft verloren, maar ik durf te wedden dat de meeste Socceroos-fans de tweede plaats zouden verkiezen boven waar ze nu staan, namelijk vijfde in hun WK-kwalificatiegroep.

Snel naar het heden: de Socceroos zijn erg veranderd sinds de hoogtijdagen halverwege de jaren 2000. En in veel opzichten ook. Ze zijn niet meer zo sterk, ze hebben niet meer dezelfde spelers tot hun beschikking. Ironisch genoeg, of misschien wel jammer genoeg, is sinds het begin van de A-League de productielijn van talent een beetje opgedroogd of beter gezegd, zijn de wegen naar de Europese topcompetities smaller geworden. Australië heeft nu waarschijnlijk een hoger niveau van binnenlands voetbal dan toen de NSL nog bestond, maar ook minder spelers bij de beste clubs ter wereld.

Desalniettemin zijn vijf WK-kwalificaties op rij een aanhoudend succes. Dit moet echter worden gerelativeerd door het feit dat sinds de kwalificatie in 2006, waarvoor de Socceroos Uruguay moesten verslaan in een play-off om een plek te bemachtigen, de federatie van Oceanië (OFC) is overgestapt naar de Aziatische Confederatie (AFC), waardoor de kwalificatie voor het WK veel soepeler verloopt dan ooit. En met het uitgebreide WK van 2026 is kwalificatie nu zelfs makkelijker dan ooit.

In de huidige Aziatische kwalificatiereeks moeten de Socceroos in de top twee eindigen van een groep met zwaargewichten Japan en Saoedi-Arabië om een van de directe kwalificatieplaatsen te bemachtigen. Maar zelfs als ze derde of vierde worden in de groep hebben ze nog meer kans om zich te kwalificeren.

Kortom, het is niet al te moeilijk voor de Socceroos om het volgende WK te bereiken in het huidige formaat. Sterker nog, het is erg vergevingsgezind en kwalificatie zou mogelijk moeten zijn. Dat gezegd hebbende, heeft een onvolmaakte start onder Arnold Popovic genoeg te doen gegeven. De volgende wedstrijd is tegen China op donderdag in Adelaide voor een zware wedstrijd tegen Japan op dinsdag.

In bredere zin is het gezicht van het team ook veranderd. Namen als Gauci, Hrustic en Stamatelopoulos grijpen terug op de Europese migrantengroepen die de afgelopen decennia spelers hebben geleverd en er zijn ook genoeg spelers met een Britse achtergrond (zelfs van Britse geboorte). Maar die zijn nu verder aangevuld met spelers met een grotere verscheidenheid aan voorouders.

Irani, Sudani, Oegandees, Burundees & Sri Lankees - de Socceroos zijn nu diverser dan ze ooit zijn geweest en dat is prachtig om te zien. Ze zijn misschien niet de gouden generatie, maar ze zijn meer en meer het team van de natie.

Nestory Irankunda - de grote nieuwe hoop van de huidige generatie, in dienst van Bayern München en een migrant uit Oost-Afrika - zou op een dag in gesprekken genoemd kunnen worden naast Harry Kewell, Tim Cahill en Viduka. Natuurlijk is er nog een lange weg te gaan, maar het is desalniettemin een spannend vooruitzicht voor fans.

De verwachtingen van Irankunda en de andere rijzende sterren van Australië brengen een enorm gevoel van druk met zich mee. Maar je weet wat ze zeggen over druk: het is een voorrecht.

De Socceroos hebben lang een belangrijke rol gespeeld in de Australische sportgemeenschap door hun unieke vermogen om een gevoel van trots en identiteit te geven aan anders stille of gemarginaliseerde sectoren van de samenleving. Hoe meer het gezicht van het land evolueert en diversifieert, hoe meer het team dat ook doet en hoe meer die rol alleen maar breder wordt en meer mensen raakt in een land dat sneller verandert dan het zichzelf kan verklaren.

Ik ben Australisch. Jij bent Australisch. En (op een dag) gaan we allemaal weer naar het WK. Meer samen dan ooit.