Na een 13 uur durende dienst op een bouwterrein buiten Riyad keerde de Bengaalse onderdaan terug naar de kamer die hij deelde met 11 andere arbeiders en vocht hij voor een beurt aan het gasfornuis om eten te maken voordat hij de volgende dag de routine herhaalde.
Uitbuiting
Nu hij weer thuis is, zegt de 35-jarige dat hij zeven van zijn 17 maanden in het koninkrijk van de Golf nooit betaald heeft gekregen. Hij waarschuwt dat een op handen zijnde hausse in de bouw - voor stadions voor het WK voetbal in 2034 en andere grootschalige projecten - anderen kan blootstellen aan soortgelijke uitbuiting. “Er zijn veel kansen, maar ook veel mogelijkheden om te lijden”, zei Mia, die AFP vertelde dat hij projectmanagers collega's zag slaan die het aandurfden om te klagen.
Onbetaalde lonen, slechte huisvesting en urenlang zwoegen in levensgevaarlijke hitte zijn veel voorkomende grieven voor arbeidsmigranten in Saoedi-Arabië. Sommigen van hen, zoals Mia, zeggen dat ronselaars tegen hen logen over het werk dat ze zouden doen en hoeveel ze zouden verdienen.
Hervormingsagenda
De grootste exporteur van ruwe olie ter wereld zegt dat het versterken van de rechten van arbeiders een prioriteit is in de economische en sociale hervormingsagenda Vision 2030 van kroonprins Mohammed bin Salman, die de basis moet leggen voor een welvarende toekomst na de eindige oliewinning.
“We nemen beschuldigingen van dwangarbeid uiterst serieus en we onderzoeken alle beweringen van deze aard grondig”, zei een woordvoerder van het Saoedische ministerie van Human Resources and Social Development in antwoord op vragen van AFP.
Enige kandidaat
Mensenrechtengroeperingen vrezen niettemin dat problemen zoals Mia die beschreef, kunnen toenemen nu Saoedi-Arabië zich opmaakt om het wereldkampioenschap voetbal voor mannen te organiseren, waarvoor het de enige kandidaat is.
Het FIFA-congres zal in december 2024 het ‘bid’ van Riyad formeel goedkeuren en vorige maand onthulden de Saoedische autoriteiten al plannen om 11 nieuwe stadions te bouwen waarvoor volgens vakbonden gemakkelijk honderdduizenden mensen nodig zullen zijn in de bouw.
Buitenkans
Equidem, een in Londen gevestigde liefdadigheidsorganisatie voor arbeidsrechten, zegt dat de kandidatuur van Saoedi-Arabië voor het wereldkampioenschap voetbal een ‘window of opportunity’ creëert voor hervormingen. Maar als er niets verandert, zullen “tienduizenden arbeiders worden onderworpen aan moderne slavernij en dwangarbeid”, vertelde Equidem-oprichter Mustafa Qadri aan AFP. “Levens zullen letterlijk verwoest worden.”
Het 'kafala'-sponsorsysteem van het koninkrijk bindt buitenlandse werknemers aan hun werkgevers, waardoor ze hun baan moeilijk kunnen verlaten. In 2021 kondigde Riyad de versoepeling aan van enkele kafala-gerelateerde beperkingen, met name als het gaat om het aanvragen van uitreisvergunningen, maar activisten zeggen dat de veranderingen beperkt waren en miljoenen mensen uitsloten, met name huishoudelijk personeel.
Klachten
In juni stapte de vakbond Building and Wood Workers' International naar de Internationale Arbeidsorganisatie en diende een klacht in namens 21.000 vermeende slachtoffers van ‘ernstige mensenrechtenschendingen’ en loondiefstal in Saoedi-Arabië. De klachten richten zich op twee Saoedische bouwbedrijven die in 2016 failliet gingen. Zowel BWI als Equidem beweren dat de omstandigheden voor arbeidsmigranten niet zijn verbeterd in een land waar 13,4 miljoen van de in totaal 32,2 miljoen inwoners niet uit Saoedi-Arabië komen.
De woordvoerder van het Saoedische ministerie van Human Resources zei dat dergelijke kritiek misleidend was. “Helaas zijn er herhaaldelijk beschuldigingen geuit die gebaseerd zijn op onjuiste informatie of die het belang van de doorgevoerde hervormingen en de omvang van hun positieve impact niet erkennen”, aldus de woordvoerder. “Het Koninkrijk heeft de overgrote meerderheid van de oude gevallen van onbetaald loon al rechtgezet en gecompenseerd, en andere gevallen worden nog onderzocht.”
Verborgen leed
Soortgelijke zorgen over het welzijn van arbeiders speelden buurland Qatar parten in de aanloop naar de organisatie van de wereldkampioenschappen voetbal in 2022. Amnesty International en andere rechtengroeperingen beweerden dat duizenden arbeidsmigranten zijn omgekomen in de aanloop naar het toernooi, hoewel Doha heeft gezegd dat ‘slechts’ 37 arbeiders op WK-projecten zijn omgekomen - en slechts drie door aan werk gerelateerde ongelukken.
Voormalige gastarbeiders in Saoedi-Arabië zoals Vyel zeggen dat er goede redenen zijn voor scepsis. Omdat hij geld nodig had om de hartziekte van zijn moeder te behandelen, nam de 52-jarige Filippijn een baan aan als coördinator van sociale evenementen voor oliearbeiders in Oost-Soedi-Arabië. Maar het bedrijf betaalde hem niet regelmatig en hij bracht maanden door in een overbevolkt, door ongedierte geteisterd pakhuis voordat hij uiteindelijk bij bemiddelde vrienden aanklopte om een ticket naar huis te kopen.
Hij schat dat zijn voormalige werkgever hem ongeveer 16.700 dollar schuldig is en hij schaamt zich nog steeds dat hij niet meer geld kon overmaken tijdens zijn verblijf in het buitenland. Zelfs vandaag de dag kan hij het niet opbrengen om familieleden de ergste details over zijn tijd in Saoedi-Arabië te vertellen: de stroomstoringen, de stapels vuilnis buiten het pakhuis, de ratten die er 's nachts rondscharrelden. “Ik heb al die dingen geheim gehouden,” vertelde hij AFP. “Natuurlijk wilde ik niet dat mijn ouders zich zorgen zouden maken.”